حضرت آیة‌اللّه مشکینى قدس‌سره
اگر خداى ناخواسته گناه کردید و گناهانى دارید، باید فوراً توبه کنید. اگر توبه تأخیر افتاد، یک گناهى نیز براى تأخیر نوشته مى‌شود. در حقیقت، توبه از گناه یکى از واجبات است و شما توبه کنید از گناهانتان.
توبه سه نوع است: اول توبه قلبى که این قسم راحت است؛ یعنى انسان در قلبش پشیمان باشد و خداوند همین را نیز مى‌پذیرد.
توبه دوم، لسانى است؛ این‌که انسان پس از گناه استغفار کند و با خواندن دعا از درگاه خداوند طلب عفو و آمرزش نماید.
عمده، توبه عملى است و عبارت از این‌که انسان در عمل توبه کند و این در دو مورد است؛ یکى در آن گناهانى که قضا و کفاره دارد. در این‌جا توبه‌اش این است که قضایش انجام و کفاره‌اش هم باید پرداخت شود و الا صرف گفتن این‌که: اى خدا، گناه کردم و استغفراللّه بگوید، نتیجه نمى‌دهد و مفید نیست. دیگرى، توبه براى حق‌الناس است. در این‌جا هم توبه، توبه عملى است. شما یک مالى را تلف کردى، توبه‌اش این است که مالى که تلف کرده‌اى را جبران کنى و از صاحبش معذرت بخواهى. بکوشید تا حقوق مردم در ذمه‌تان نماند. کارى کنید تا زمانى که به عالم آخرت منتقل شدید، طلب‌کارى به دنبال شما نیفتد و این خیلى سخت است. آن‌جا طلب‌کار از انسان نمى‌گذرد. اگر طلب‌کار پدر باشد حاضر است پسر به جهنم برود تا طلبش را از او بگیرد و برعکس؛ لذا ضرب‌المثل است که: «الغریق یتشبث بکل حشیش»؛ انسان در عالم برزخ مثل غریقى است که اگر روى آب یک چوبى هم ببیند، به سوى آن دست دراز مى‌کند تا شاید نجات یابد. امیدوارم در عمل توبه کنید.
مرحوم علامه طباطبایى قدس‌سره این نکته جالب را درباره توبه فرمودند که: «توبةالعبد بین توبتى الرحمن»؛ هر انسانى که مى‌خواهد توبه کند، توبه‌اش وسط دو توبه خداست. معنایش این است که توبه به معناى «رجوع» است. گناهکار که مى‌خواهد توبه کند در واقع مى‌خواهد به سوى خدا بازگردد و این در حالى است که اول خدا به شما مراجعه و توجه مى‌کند و توبه را به قلب شما مى‌اندازد و این لطف خداست که انسان توبه مى‌کند.
حق تعالى میل غفارى کند بنده رو در گریه و زارى کند
مى‌دانید چرا یک وقت دلتان مى‌خواهد گریه کنید؟ چون خدا اول به شما مراجعه کرده است. او لطفش شامل حال بنده مى‌شود؛ آن‌گاه بنده به سوى خدا برمى‌گردد و در این‌صورت خدا مى‌گوید: پذیرفتم؛ خوش آمدى.
خدایا! توفیق بده ما جزو توابین باشیم.
والسلام علیکم و رحمةاللّه و برکاته
